kiến nghị chính phủ Mỹ
buộc Trung Quốc phải chịu trách nhiệm
_________________________ Trần Đình _ 11/07/24
Khi Hoa Kỳ có hơn 200.000 người thiệt mạng trong đại dịch Covid-19,
vào ngày 22/9/2020 tại Washington DC, hơn 200.000 lá cờ đã được cắm trong khuôn viên Đài tưởng niệm Washington để tưởng niệm họ.
Heritage Foundation (Quỹ Di sản), một tổ chức tư vấn ở Mỹ, đã công bố báo cáo mới nhất vào ngày 8/7, cho biết đại dịch Covid-19 đã gây ra thiệt hại kinh tế khoảng hơn 18 nghìn tỷ USD cho Hoa Kỳ. Bản báo cáo này kiến nghị chính phủ Hoa Kỳ nên có hành động nhắm vào sự thất trách và thiếu minh bạch của Bắc Kinh, đồng thời buộc chính quyền Trung Quốc phải chịu trách nhiệm pháp lý.
Bản báo cáo này nêu rõ, dịch bệnh Covid-19 được coi là "1 trong 7 trận dịch chí mạng nhất trong lịch sử thế giới" và đã gây ra những thiệt hại to lớn về nhân mạng và kinh tế cho thế giới; sự tổn thất này sẽ kéo dài qua nhiều thế hệ.
Dịch bệnh gây thiệt hại nặng cho toàn thế giới, Mỹ mất 13% tổng tài sản
Bản báo cáo trên chỉ ra rằng, “sau khi dịch bệnh qua đi, đã có 28 triệu người tử vong, toàn bộ nền kinh tế tan vỡ, và nhóm người dễ bị tổn thương rơi vào cảnh nghèo khó”. Trong số 28 triệu người tử vong này có hơn 1,1 triệu người Mỹ.
Theo đó, chỉ riêng năm 2020, GDP toàn cầu đã giảm 3,4% và dịch bệnh khiến thời gian làm việc bị giảm, tương đương với sự biến mất của 255 triệu việc làm toàn thời gian. Thảm họa này cũng gây ảnh hưởng rất lớn đến trẻ em, khi tình hình dịch bệnh nghiêm trọng nhất vào năm 2020, có hơn 1,5 tỷ trẻ em trên toàn thế giới đã phải nghỉ học.
Covid-19 đã gây ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của người dân. Trong thời gian xảy ra đại dịch, trên toàn cầu, tỷ lệ trầm cảm nặng ở người trẻ tuổi và người lớn tuổi đã tăng 27,6%, còn chứng rối loạn lo âu tăng 25,6%.
Đại dịch cũng gây ra nhiều tác hại cho người Mỹ, bao gồm các vấn đề liên quan đến tử vong, mất thu nhập, bệnh mạn tính, sức khỏe tinh thần, giáo dục, v.v. Các nhà nghiên cứu ước tính rằng, tính đến cuối năm 2023, tổng giá trị của những tổn thất này đã vượt quá 18 nghìn tỷ USD, tương đương với mức thiệt hại khoảng 13% tổng tài sản của Hoa Kỳ.
Báo cáo trên viết rằng: “Đại dịch Covid-19 đã gây ra thiệt hại đáng kinh ngạc cho Hoa Kỳ, cả về mạng người lẫn kinh tế. Khoản thiệt hại ước tính 18.007 tỷ USD là một lời nhắc nhở rõ ràng với chúng ta rằng, cuộc khủng hoảng sức khỏe toàn cầu này đã mang lại những ảnh hưởng sâu sắc cho đất nước này”.
Chính quyền Trung Quốc che đậy dịch bệnh một cách có hệ thống
Báo cáo này cho rằng, liên quan đến virus và sự lây lan của nó, chính quyền Trung Quốc đã luôn “phản đối một cách tích cực và quyết liệt sự trung thực, tính minh bạch và trách nhiệm giải trình”. Việc che đậy một cách có hệ thống về dịch bệnh này đã khiến Trung Quốc, Hoa Kỳ và cả thế giới phải đối mặt với rủi ro to lớn mà đáng lẽ không cần thiết, cuối cùng dẫn đến thảm họa này.
Báo cáo chỉ ra rằng, có bằng chứng cho thấy các quan chức Trung Quốc đã biết về việc loại virus mới này lây truyền từ người sang người ngay từ tháng 12/2019. Khi các nhân viên y tế, nhà báo và những công dân Trung Quốc khác cố gắng cảnh báo về mức độ nghiêm trọng của loại virus này, chính quyền Trung Quốc lại dập tắt tiếng nói của họ và thậm chí là bỏ tù họ.
Trung Quốc đã giấu kín những thông tin quan trọng với Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bao gồm chủng loại của loại virus gây ra dịch bệnh này, số người nhiễm bệnh thực sự và việc virus lây truyền từ người sang người, cho đến khi thế giới biết được thì họ đã không thể kiểm soát dịch bệnh được nữa.
Trung Quốc còn ra lệnh cho các phòng thí nghiệm tiêu hủy bằng chứng và ra lệnh bịt miệng các nhà nghiên cứu và nhà khoa học, cũng như cấm họ chia sẻ thông tin về virus. Phải đến ngày 11/1/2020, khi một nhà khoa học Trung Quốc bất chấp mệnh lệnh của chính quyền và đăng trình tự bộ gene của virus lên mạng thì mọi người mới có được trình tự đó. Sự chậm trễ này đã khiến các nước khác không thể ngay lập tức bắt đầu phát triển các bộ xét nghiệm, thuốc điều trị và vaccine.
Khi đó, giới chức Trung Quốc vẫn cho phép các chuyến bay quốc tế tiếp tục khởi hành từ Vũ Hán và những thành phố khác của Trung Quốc. Điều này đã góp phần vào sự lây lan của virus trên toàn cầu. Sau khi dịch bệnh bùng phát khắp thế giới, chính quyền Trung Quốc cũng đã ngăn cản cộng đồng quốc tế điều tra nguồn gốc của dịch bệnh.
Báo cáo trên cho biết: “So với những việc khác, hành động này của chính quyền Trung Quốc mới là nguồn gốc trực tiếp nhất của đại dịch Covid-19”.
Bản báo cáo trên được thực hiện bởi Ủy ban Phi đảng phái về Trung Quốc và Covid-19 (Nonpartisan Commission on China and Covid-19) do Heritage Foundation thành lập. Chủ tịch của ủy ban này là cựu Giám đốc Tình báo Quốc gia Hoa Kỳ John Ratcliffe.
Các thành viên của ủy ban này bao gồm nhiều quan chức cấp cao trong chính quyền của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump, trong đó có: cựu Cố vấn An ninh Quốc gia Robert C. O'Brien, cựu Phó Cố vấn An ninh Quốc gia Matthew Pottinger, cựu Giám đốc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ Robert Redfield, v.v. Ông Jamie Metzl, cựu quan chức tại Hội đồng An ninh Quốc gia và Bộ Ngoại giao Mỹ dưới thời chính quyền của Tổng thống Mỹ Bill Clinton, cũng là thành viên của ủy ban này.
Những hành động được đề xuất cho Quốc hội Mỹ
Báo cáo này chỉ ra, chính quyền Trung Quốc và các cơ quan liên quan của họ nên bồi thường cho những thiệt hại do dịch bệnh này gây ra cho Mỹ và người dân Mỹ. Trong đó cũng đưa ra nhiều đề xuất về vấn đề này cho Quốc hội Hoa Kỳ và Nhà Trắng.
Với Quốc hội Mỹ, báo cáo của Heritage Foundation kêu gọi thành lập một ủy ban về dịch bệnh Covid-19 bao gồm các thành viên của cả hai đảng để xem xét sự lơ là và che đậy của chính quyền Trung Quốc trong việc ứng phó với dịch bệnh. Ủy ban này cũng nên đánh giá những biện pháp mà chính phủ Hoa Kỳ đã thực hiện sau khi dịch bệnh lan đến Hoa Kỳ.
Báo cáo này còn viết: “Chúng tôi đặc biệt khuyến khích các nước khác thành lập ủy ban của riêng mình để tiến hành các cuộc đánh giá tương tự nhằm buộc Trung Quốc phải chịu trách nhiệm”.
Báo cáo cũng khuyến nghị Quốc hội Mỹ thành lập một nhóm làm việc của lưỡng đảng để giải quyết các khiếu nại về Trung Quốc, và tìm cách mở rộng thẩm quyền của các tòa án liên bang Hoa Kỳ để buộc các cá nhân hoặc tổ chức của Trung Quốc phải chịu trách nhiệm thông qua các vụ kiện dân sự của Hoa Kỳ.
Báo cáo khuyến nghị thêm rằng, các yêu cầu bồi thường có thể được thực hiện bằng cách khấu trừ tiền lãi hoặc khoản nợ của Trung Quốc, hoặc khấu trừ từ các quỹ viện trợ nước ngoài cho Trung Quốc, qua đó bồi thường cho những người dân thường bị tổn hại trong đại dịch Covid-19.
Một trong những trở ngại lớn nhất trong việc khởi tố chính quyền Trung Quốc là “Đạo luật Miễn trừ Chủ quyền Nước ngoài” (Foreign Sovereign Immunities Act) của Hoa Kỳ. Luật này quy định rằng, trừ một số trường hợp đặc biệt, các chính phủ nước ngoài “không chịu quyền tư pháp của tòa án Hoa Kỳ và các tiểu bang”.
Do đó, báo cáo này khuyến nghị Quốc hội Mỹ loại bỏ quyền miễn trừ của chính phủ nước ngoài trong một số trường hợp nhất định, chẳng hạn như trong trường hợp “đại dịch toàn cầu do chính phủ nước ngoài gây ra đã giết chết hơn 1 triệu công dân và cư dân Hoa Kỳ”.
Báo cáo này cũng khuyến nghị Quốc hội Mỹ thông qua “Đạo luật An toàn Sinh học” (BIOSECURE Act) để bắt đầu tách chính phủ và chuỗi cung ứng thương mại của Hoa Kỳ khỏi các doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc cũng như các cơ quan, tổ chức và công ty có liên quan đến quân đội Trung Quốc.
Báo cáo này còn viết, Quốc hội Mỹ nên sửa đổi “Đạo luật Loại bỏ Chiến tranh và Kiểm soát Vũ khí Sinh học và Hóa học” (Chemicals and Biological Weapons Control and Warfare Elimination Act) để trừng phạt các cơ quan, tổ chức “không thể duy trì các tiêu chuẩn an toàn cơ bản và chia sẻ dữ liệu liên quan”, ví như Viện Virus học Vũ Hán của Trung Quốc.
Những hành động được đề xuất cho Nhà Trắng
Còn đối với Nhà Trắng, báo cáo này khuyến nghị tổng thống nên đặt việc điều tra nguồn gốc dịch bệnh làm nhiệm vụ ngoại giao hàng đầu; áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với các quan chức và thực thể Trung Quốc có liên quan đến việc che đậy dịch bệnh; đồng thời đưa công nghệ sinh học vào danh sách ngành bị hạn chế đầu tư vào Trung Quốc của Hoa Kỳ.
Đồng thời, tổng thống nên chỉ đạo các cơ quan tình báo Mỹ hợp tác với các đồng minh, trong đó có liên minh Ngũ Nhãn (Five Eyes, bao gồm Mỹ, Anh, Canada, Úc và New Zealand), để ưu tiên thu thập và phân tích dữ liệu về nguồn gốc của Covid-19.
Báo cáo còn khuyến nghị Nhà Trắng xác minh xem Trung Quốc có tiếp tục tuân thủ “Công ước về Vũ khí Sinh học” (Biological Weapons Convention) hay không, và xem xét đình chỉ hoặc thu hồi “Thỏa thuận Khoa học và Công nghệ Mỹ - Trung” (Science and Technology Agreement).
Báo cáo cũng chỉ ra rằng, chính quyền Trung Quốc đã vi phạm “Điều lệ Y tế Quốc tế” (IHR - International Health Regulations) của WHO. Là một nước ký kết IHR, Trung Quốc có trách nhiệm thu thập dữ liệu về sự lây lan của Covid-19 và thông báo cho WHO. Do đó, Hoa Kỳ nên truy cứu trách nhiệm của Trung Quốc cũng như buộc Trung Quốc phải chịu các chi phí đáng kể.
Báo cáo nêu rõ: “Nếu Trung Quốc được phép phớt lờ các cam kết quốc tế của mình, và gây ra một đại dịch mang tính thảm họa trên toàn cầu mà không bị trừng phạt, vậy thì bất cứ một hiệp ước nào về đại dịch toàn cầu cũng không thể thành công”.
Cựu Giám đốc Tình báo Quốc gia Hoa Kỳ John Ratcliffe, chủ tịch của ủy ban công bố bản báo cáo này, nói rằng: "Chưa có một vị tổng thống Mỹ nào trực tiếp đối chất với Chủ tịch Tập Cận Bình về hành động của Trung Quốc, tôi cho rằng vẫn chưa quá muộn để bắt đầu làm như vậy".
Ông Ratcliffe nói: “Chúng ta cần thảo luận trực tiếp với người lãnh đạo Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa để chứng tỏ rằng Hoa Kỳ đã nhận thức được hành động của Trung Quốc cũng như những hành động này đã gây ra những hậu quả lớn như thế nào, họ cần phải chịu trách nhiệm về những hành động trong quá khứ cũng như trong tương lai của mình".
