Bá Nha đập đàn tạ tri âm
Đã gửi: Chủ nhật 28/07/24 11:22
Bá Nha đập đàn tạ tri âm
_____________________
Jing Di • 07:30, 27/07/24
Người ta thường nói: "Quen biết khắp thiên hạ, tri âm được mấy người?". Tri âm tri kỷ là như thế nào, tại sao lại khó tìm đến vây? Câu chuyện Bá Nha và Chung Tử Kỳ miêu tả sinh động tình bạn tri âm tri kỷ hiếm có khó tìm như thế.
Suất toái dao cầm phượng vĩ hàn
Tử Kỳ bất tại dữ thùy đàn
Xuân phong mãn diện giai bằng hữu
Dục mịch tri âm nan thượng nan
Tạm dịch:
Đập vỡ đàn ngọc lạnh phượng hoàng
Tử Kỳ đã mất ai thưởng đàn
Gió xuân khắp nơi là bằng hữu
Muốn tìm tri âm quá gian nan
Câu chuyện kể về Bá Nha - cầm thư nổi tiếng thời Xuân Thu, cầm nghệ của ông vốn đã rất cao siêu, tinh thông âm luật, nhưng ông vẫn chưa hài lòng. Sau này ông lĩnh ngộ những âm thanh diệu kỳ của thiên nhiên và hòa nhập vào trong tiếng đàn. Như thế, đàn nghệ của ông không ai sánh nổi.
Một năm nọ, Bá Nha phụng mệnh vua Tấn đi sứ đến nước Sở. Vào ngày Tết trung thu, Bá Nha ngồi thuyền đến cửa sông Hán Dương. Do sóng to gió lớn, Bá Nha bèn đỗ thuyền dưới chân một ngọn núi nhỏ, chờ gió yên sóng lặng. Tối hôm đó, mây tản trăng lên, cảnh sắc mỹ lệ say đắm lòng người. Bá Nha ngắm nhìn vầng trăng sáng trên bầu trời sáng trong tinh khiết, bất giác hứng thú dâng trào, đem đàn ra gảy.
Tiếng đàn mỹ diệu khiến cho Chung Tử Kỳ - một tiều phu đốn củi, đi qua nghe thấy. Chung Tử Kỳ chìm đắm trong tiếng đàn.
Bá Nha bỗng cảm thấy có người đang nghe ông chơi đàn, bèn ngẩng đầu lên xem, thấy một tiều phu đang đứng bên bờ sông đang lắng nghe tiếng đàn một cách say sưa. Bá Nha lập tức mời tiều phu lên thuyền và chơi đàn cho ông ta nghe.
Bá Nha gảy đàn, khúc nhạc ngợi ca vẻ đẹp của núi cao, tiều phu nói: “Hùng vĩ mà trang trọng, dường như là Thái Sơn cao vòi vọi tới tận tầng mây”.
Khi Bá Nha gảy đàn, khúc nhạc thể hiện những con sóng ba đào dào dạt mênh mông, tiều phu lại nói: “Rộng lớn mênh mông, dường như là Trường Giang cuồn cuộn chảy vào biển cả vô biên”.
Bá Nha xúc động nói: “Tri âm (hiểu âm nhạc), quả thật là tri âm (hiểu âm nhạc) vậy”.
Thế là Bá Nha và Chung Tử Kỳ nói ra họ tên của mình, uống rượu đàm đạo vui vẻ. Hai người càng trò chuyện càng tâm đầu ý hợp, đều có cảm giác là hận vì biết nhau quá muộn.
Thế là Bá Nha và Chung Tử Kỳ kết bái huynh đệ, và hẹn ước với nhau rằng, vào Tết trung thu hàng năm, sẽ đến nơi này tương ngộ.
Hai người rơi lệ nói lời từ biệt.
Tết trung thu năm sau, theo ước hẹn, Bá Nha đến cửa sông Hán Dương. Bá Nha đợi rất lâu, vẫn không thấy bóng dáng Chung Tử Kỳ đâu. Thế là Bá Nha gảy đàn, hy vọng thông qua tiếng đàn của mình để vời vị tri âm đến.
Bá Nha chơi đàn rất lâu, vẫn chẳng thấy người đâu.
Ngày hôm sau, Bá Nha hỏi thăm một cụ già qua đường rằng cụ có biết một người tiều phu tên là Chung Tử Kỳ hay không. Cụ già này chính là phụ thân của Chung Tử Kỳ. Cụ già nói rằng: “Mấy tháng trước, Tử Kỳ mắc bệnh nặng, và đã qua đời rồi. Lúc lâm chung, Tử Kỳ để lại di ngôn rằng, hãy chôn ở bên sông, mỗi năm vào ngày rằm tháng tám, đều có thể được nghe tiếng đàn của ngài”.
Nghe những lời của cụ già, Bá Nha vô cùng bi thương. Cụ già dẫn Bá Nha đến trước mộ Chung Tử Kỳ. Bá Nha ngồi bệt xuống đất, dùng tiếng đàn bi ai gảy khúc nhạc “Cao sơn lưu thủy”.
Chơi xong khúc nhạc, Bá Nha giật đứt dây đàn, than một tiếng “Ôi…”.
Sau đó Bá Nha đứng dậy, nâng cao cây đàn ngọc và đập mạnh xuống tảng đá, và nói bi thương rằng: “Tri âm duy nhất của ta đã không còn trên đời này nữa, thế thì ta còn chơi đàn cho ai nghe nữa đây?”
Câu chuyện giữa Bá Nha và Chung Tử Kỳ đã lưu truyền thiên cổ. Thi nhân đời Đường Mạnh Hạo Nhiên đã từng than rằng:
Dục thủ minh cầm đàn
Hận vô tri âm thưởng
Tạm dịch:
Muốn lấy đàn ra chơi
Hận chẳng có tri âm
Trong đêm không ngủ, Nhạc Phi - anh hùng thời Nam Tống cũng cảm khái rằng:
Dục tương tâm sự phó dao cầm
Tri âm thiểu, huyền đoạn, hữu thùy thính
Tạm dịch:
Muốn đem tâm sự gửi tiếng đàn
Tri âm ít, dây đứt, ai nghe đây
Giả Đảo - thi nhân thời Đường cũng lưu lại những câu thơ nổi tiếng:
Lưỡng cú tam niên đắc
Nhất ngâm song lệ lưu
Tri âm như bất thưởng
Quy ngọa cố sơn thu
Tạm dịch:
Ba năm mới được hai câu
Hễ ngâm dòng lệ rầu rầu tuôn rơi
Tri âm nếu chẳng trên đời
Trở về núi ngắm lá rơi ngủ vùi
Chính vì tri âm khó có được, do đó chúng ta cần biết trân quý tình bạn trân quý giữ người với người, đối xử tốt với những bạn bè đích thực
Jing Di - NTDTV
Trung Hòa biên dịch
https://www.ntdvn.net/ba-nha-dap-dan-ta ... 51391.html