Giáng Sinh năm nào không nhớ, tôi đến thăm đại uý Việt. Tôi đến trùng vào lễ Giáng Sinh chứ không phải nhân ngày Giáng Sinh. Chúng tôi tất thảy đều được dạy dỗ chủ nghĩa duy vật, không tin Chúa Trời, không tin Phật, không tin thần, không tin thánh, không tin ma quỷ.
Bốn đứa trẻ ùa ra:
- Chúng cháu chào bác ạ.
May, trong túi tôi có gói kẹo mua cho con. Cả bốn đứa bâu lấy tôi.
Việt xiết chặt bằng cánh tay còn lại.
- Tưởng cậu toi rồi. Sau chiến dịch Hoàng Hoa Thám, tớ không còn nghe đứa nào nhắc đến cậu.
- Tớ cũng thế, cũng tưởng cậu ngỏm – tôi nhìn bên tay áo lõng thõng của anh – Hoàng Hoa Thám là cái lò nướng cả quân lẫn tướng. Thằng Cung cho tớ địa chỉ cậu. Nhớ nó chứ?
- Ờ, thằng Cung. Nó có đến tớ một lần. Lâu lắm rồi.
- Cung vừa mất. Cậu biết rồi chứ?
- Tớ có nghe tin.
Anh lôi tôi vào nhà.
Nhà là cách chúng tôi gọi nơi ở. Nhà Việt là một cái phòng hẹp chia làm hai trong một ngôi nhà nhỏ, kê được hai giường. Cái lớn cho trẻ con. Cái nhỏ cho vợ chồng Việt. Với một cái bình phong ngăn cách. Thứ bình phong này bây giờ ít có. Bằng gỗ quý hẳn hoi, vững chãi, lại còn khảm xà cừ với các tiên nữ lả lướt và đủ thứ hoa hoè hoa sói. Sau bình phong là một bức màn gió căng cao, làm thành một phòng trong ngăn cách với phòng ngoài. Trên bàn nước là một cái giỏ tích sứt sẹo bên mấy chén sứ Hải Dương méo mó. Người ta kể: xây nhà máy gốm sứ ở đâu chả xây, xây ngay bên đường xe lửa, gặp lúc xe lửa rầm rầm chạy qua là mọi sản phẩm thành phế phẩm, ấm với chén méo xẹo. Thời ấy cái gì cũng thiếu, mọi thứ đều phân phối theo tem, theo phiếu, chỉ có thứ này bán tự do. Tôi cũng mua một bộ – méo mó có hơn không.
Một con bé chạy lại, ôm lấy bố:
- Phần con có hai cái, bố ơi!
- Thế anh chị mấy cái?
- Cũng hai cái ạ.
- Công bằng rồi mà.
- Nhưng con bé nhất phải được hơn chứ.
Việt xoa mái tóc tơ của con:
- Lần khác bác sẽ cho nhiều hơn.
Chúng tôi quen nói dối trẻ con. Mua phân phối có bao giờ được theo ý mình. Nhà nước cho lần nào biết lần ấy, cho bằng nào biết bằng ấy.
- Cháu là thứ mấy đấy?
- Thứ tư.
Chị Việt đi chợ về, chắp tay chào tôi.
- Hôm nay cậu đến, còn sống là vui rồi, chúng ta phải ăn mừng – Việt hồ hởi giới thiệu tôi là bạn cùng đơn vị cũ – Bà xem trong nhà có gì cho chúng tôi liên hoan không?
Chị thần mặt:
- Còn mỗn con gà.
Việt bảo:
- Thịt. Nó hết đẻ rồi. Nuôi làm gì, tổ tốn cơm.
- Nó vẫn đẻ – chị cãi – Chỉ bữa đực bữa cái thôi.
- Tiếc à? Tôi bảo: thịt là thịt – Việt nói, giọng ra lệnh – May là trộm chưa tha đi.
Chị xịu mặt, quay ra.
Tôi thì thào:
- Nghe nói vợ chồng cậu ly dị mà.
Việt lắc đầu:
- Nào có ly dị được. Số hai đứa nó thế – phải sống với nhau.
Chị quay về, tay nắm hai chân con gà. Nó rất dữ, phành phạch hai cánh.
- Toà bác?
Chị nghe thấy, hiểu chúng tôi đang nói chuyện gì.
- Không, họ hoà giải, anh ạ – chị đứng lại, nói – Hôm ra toà, em bụng to. Bà chánh án hỏi: “Chị ngoại tình nên chồng muốn bỏ?”. “Dạ, không phải, nhà em với em chỉ hay cãi nhau. Em đi xem bói, thầy bảo tại số khắc khẩu”. Bà ấy chỉ bụng em: “Thế chị chửa với ai?”.