Vào thời Lưỡng Tấn, tầng lớp đại sĩ phu trong xã hội thường ăn to nói lớn, rượu say túy lúy, và coi đó là "phóng khoáng". Đào Khản sống trong hoàn cảnh ấy mà lại không bị ảnh hưởng, quả thực là nhờ những giáo huấn của mẫu thân...
Mẫu thân của Đào Khản là Trạm thị, là người Tân Kim, Dự Chương (Nam Xương, Giang Tây ngày nay). Xưa phụ thân của Đào Khản lấy bà làm thiếp, sinh được Đào Khản. Nhà họ Đào thuở ấy nghèo khó, Trạm thị phải dệt vải để kiếm tiền nuôi con. Tuy nhiên vượt lên trên gia cảnh bần hàn khó khăn, Trạm thị vẫn hết lòng chăm lo dạy dỗ Đào Khản thành tài. Chính sự dưỡng dục chu đáo của bà, đã tạo phúc ấm cho mấy đời con cháu họ Đào.
Chuyện cũ kể rằng:
ngay khi tuổi còn rất trẻ, Đào Khản đã được triều đình phong cho giữ một chức quan nhỏ ở huyện Tầm Dương, chuyên phụ trách việc quản lý thủy sản. Có lần ông gửi về tặng mẹ một vại cá muối. Trạm thị đã niêm phong vại cá lại và viết thư trách con trai rằng:
"Con làm quan, dùng sản vật của quốc gia tặng. Đó không những không lợi ích gì cho mẹ mà trái lại khiến mẹ tăng thêm nỗi lo lắng".
Lại có lần viên quan huyện Bà Dương là Hiếu liêm Phạm Quỳ trên đường về quê gặp mưa tuyết lớn nên tá túc ở nhà Đào Khản. Trạm thị bèn lấy rơm mới trải trên giường của mình ra cho ngựa của Phạm Quỳ ăn, rồi lặng lẽ cắt tóc mình đem bán cho hàng xóm để lấy tiền mua thức ăn khoản đãi Phạm Quỳ. Sau khi được mọi người kể lại, Phạm Quỳ than rằng:
"Không có người mẹ thế này thì không thể dưỡng dục ra người con như thế được".
Sau này quả nhiên Đào Khản thi cử đỗ đạt, công danh hiển quý.
Khi còn trẻ, một lần Đào Khản uống rượu say túy lúy, mẹ ông vô cùng buồn rầu, đặt ra một "Cam kết rượu", hạn chế Đào Khản uống rượu. Bản "Cam kết rượu" này đã được Đào Khản tuân thủ trọn đời, và cũng thu được lợi ích trọn đời. Chấp hành những quy định trong "Cam kết rượu", ông kiên quyết ước thúc bản thân và thuộc hạ hạn chế uống rượu, nếu gặp thượng cấp và bạn bè cũng chỉ bày tỏ thành kính một chút liền dừng.
Vào thời Lưỡng Tấn, tầng lớp đại sĩ phu thường ăn to nói lớn, rượu say túy lúy, và coi đó là "phóng khoáng". Đào Khản sống trong hoàn cảnh ấy mà lại không bị ảnh hưởng thói xấu, quả thực phần lớn là nhờ sự giáo huấn nghiêm cẩn của mẫu thân.
Khi Đào Khản làm Thứ sử Kinh Châu, ông được giao phụ trách việc giám sát chế tạo chiến thuyền. Trong lúc đi tuần tra ở công trường chế tạo thuyền thì Đào Khản phát hiện ra khắp nơi đều là mạt cưa, tre gỗ vụn. Ông bèn hạ lệnh thu gom hết những phế liệu này lại, không được vứt đi. Mọi người đều không biết là tại sao.
Theo thông lệ, ngày mồng một tháng Giêng, mọi người tụ hội chúc mừng trước nha môn. Nhưng 2 ngày trước Tết, trời đổ tuyết lớn. Sau khi tuyết tan, khắp nơi đều là bùn lầy và nước đọng, ngựa xe đi qua bùn đất bẩn tung tóe. Đúng lúc mọi người không biết làm thế nào thì Đào Khản hạ lệnh đem mạt cưa tre và gỗ vụn ra lót đường, đã giải quyết được vấn đề lớn.
Mãi cho đến tận sau khi Đào Khản qua đời, đại tướng Hoàn Ôn chuẩn bị đánh Thục, cần chế tạo thuyền lớn, ông đem những mẩu tre vụn mà Đào Khản khi còn sống đã tích trữ ra để chế tạo thành nêm tre, đã tận dụng hết tác dụng của vật liệu.
Chính vì nhờ có mẫu thân chính trực và cần kiệm, nên Đào Khản đã hiểu được rằng để có được những điều kiện tối thiểu để duy trì cuộc sống và sinh hoạt là điều không hề dễ dàng, do đó đối với mỗi cành cây ngọn cỏ, ông đều rất trân quý. Cho dù sau này đã trở thành danh tướng một đời, được phong làm Sài Tang Hầu, nhận bổng lộc 4000 hộ, nhưng Đào Khản vẫn giữ được tác phong cần kiệm.
Thành công, sự nghiệp và hạnh phúc cả một đời của Đào Khản chính là nhờ mẫu thân đã dạy bảo và tự mình làm gương cho ông ngay từ khi còn ấu thơ, là kết tinh của từng giọt mồ hôi và tâm huyết của bà. Tài sản quý báu này lại được để lại cho con cháu đời sau. Hậu thế họ Đào sau này cũng rất hiển đạt, đại văn hào Đào Uyên Minh danh tiếng lẫy lừng Trung Hoa sau này chính là một trong số đó.
