Huyền thoại 5 giây và giải Ig Nobel.

Trả lời
Hình đại diện
Bạch Vân
Bài viết: 5388
Ngày tham gia: Thứ sáu 20/03/15 19:19
Gender:

Huyền thoại 5 giây và giải Ig Nobel.

Bài viết bởi Bạch Vân »

  •           

    Huyền thoại 5 giây và giải Ig Nobel.



    Độc giả hỏi: “ Tôi nghe nói, đồ ăn rơi xuống đất, nếu nhặt lên trong vòng vài giây đồng hồ thì không bị nhiễm khuẩn và có thể ăn được mà không bị sao cả. Nhưng sau này, tôi lại nghe nói điều này không đúng. Tôi hỏi lại cho chắc, đồ ăn rơi xuống, nhặt lên ăn lại có sao không?


    Thực phẩm ẩm ướt như dưa hấu,
    kem bị nhiễm khuẩn nhanh hơn thực phẩm khô như bánh mì hoặc kẹo dẻo.
    Bề mặt thảm lại ít gây nhiễm cho thực phẩm hơn sàn gạch, hoặc sàn inox.


    Điều mà bạn hỏi, người ta gọi là “Quy luật 5 giây”, nghĩa là trong vòng 5 giây, vi khuẩn chưa kịp nhiễm vào thức ăn rơi xuống đất, nếu nhặt lên ăn thì vẫn an toàn.

    “Quy luật” này tốn khá nhiều giấy mực, bàn luận tá lả, lôi kéo cả những nhà khoa học vào cuộc, nhưng để dứt khoát, nên hay không nên, vẫn là câu trả lời hơi khó.

    Huyền thoại 5 giây nóng lên

    Quy luật này có lẽ được gợi hứng từ thời Thành Cát Tư Hãn hồi thế kỷ 12. Vị Đại đế này, trong bữa bữa tiệc khao quân, đã truyền lệnh cho các tướng lĩnh rằng, đồ ăn rơi xuống đất vẫn an toàn để ăn, dù đồ ăn này đã nằm trên mặt đất cả 12 tiếng đồng hồ.

    Thời nay thì không thể kéo dài như thế, nên rút xuống còn 5 giây. Con số 5 giây an toàn này đến từ đâu thì không ai biết, nhưng nhiều người đã tin như thế.

    Huyền thoại này được tiếp nối với cô nữ sinh cấp III, Jillian Clarke khi thực tập tại đại học Illinois, đã lau sàn nhà bằng giẻ lạu tại phòng lab, sảnh đường, quán cà phê và ký túc xá của trường. Khi đem xét nghiệm giẻ lau thấy nhiễm khuẩn rất ít.

    Cho rằng sàn nhà ở trường quá sạch, tiến sĩ Meredith Agle, khi đó là nghiên cứu sinh ở đây, đã hướng dẫn cô nữ sinh này làm thêm thí nghiệm bằng cách dùng 2 loại gạch men có bề mặt mịn và nhám đã khử trùng, và cho phết một lượng khuẩn E.Coli nhất định lên gạch, rồi sau đó để bánh cookie và kẹo dẻo lên mặt gạch. Kết quả đều nhiễm khuẩn trước 5 giây.

    Huyền thoại 5 giây bắt đầu nóng lên khi khảo sát của cô nữ sinh Clarke cho thấy, 70% phụ nữ và 56% đàn ông vẫn quen áp dụng quy luật 5 giây. Đến đây thì giới khoa học nhập cuộc với nghiên cứu bài bản hơn.

    Nhiễm trong tích tắc

    Có nhiều nghiên cứu liên quan đến trò chơi 5 giây này, nhưng có lẽ hai nghiên cứusau là đáng chú ý nhất.

    Nghiên cứu của giáo sư Paul Dawson của Đại học Clemson (2007) (1), thực nghiệm được làm với mẫu bánh mì và xúc xích tiếp xúc với nền nhà bằng gạch men, gỗ và thảm. Kết quả cho thấy, vi khuẩn salmonella có thể sống tới 4 tuần lễ trên mặt sàn khô, và nhiễm vào thực phẩm ngay khi rơi xuống sàn.

    Một nghiên cứu khác của tiến sĩ Donald Shaffner (Rutgers University) (2), cho thấy thủ phạm đáng ngại hơn không phải là thời gian nằm trên sàn bao lâu, mà là ẩm độ. Thực phẩm ẩm ướt như dưa hấu, kem bị nhiễm khuẩn nhanh hơn thực phẩm khô như bánh mì hoặc kẹo dẻo. Bề mặt thảm lại ít gây nhiễm cho thực phẩm hơn sàn gạch, hoặc sàn inox.

    Nên hay không nên?

    Tuy nhiên có một thực tế, không phải cứ ăn thực phẩm nhiễm khuẩn là mắc bệnh, vì có loại cần phải nhiễm một lượng vi khuẩn đủ lớn, để vượt qua ải tàn sát của dịch vị nơi dạ dày thì vi khuẩn mới tung hoành được. Vi khuẩn salmonella chẳng hạn, có rất nhiều chủng loại salmonella, và không phải chủng nào cũng gây bệnh. Nhưng làm sao biết được sàn nhiễm khuẩn loại gì, và nhiễm nhiều hay ít.

    Ngay cả giáo sư Paul Dawson, người “kết thúc” huyền thoại 5 giây nói trên cũng phải thừa nhận, trong đa số trường hợp, nếu nhặt ăn miếng bánh cookie vừa rơi trên sàn nhà, có lấm chút bụi, và dù bị nhiễm khuẩn thì có vẻ như chẳng có hại gì với những người có hệ miễn nhiễm tốt. Ẩn ý của ông rõ ràng nhắm đến hai yếu tố : thời gian (nhặt lên ăn ngay) và thực phẩm khô. Tuy nhiên, P.Dawson cũng nhấn mạnh, giữ vệ sinh sàn nhà là điều quan trọng nhất.

    Thực nghiệm của cô nữ sinh Clarke có nhiều thiếu sót, không phân biệt loại sàn nhà và loại thực phẩm (khô, ướt), nhưng khuấy động dư luận với con số 70% quý bà mê “quy luật 5 giây”. Tuy nhiên cô đã được trao giải Nobel…ngược (Ig Nobel) tại đại học Harvard năm 2004, cùng với nhà phát minh ra karaoke. Giải Ig Nobel được trao cho những nghiên cứu làm cho thiên hạ bật cười, và cũng làm cho họ phải suy nghĩ.


    Vũ Thế Thành

    _______________________


    (1)Residence time and food contact time effects on transfer of Salmonella Typhimurium from tile, wood and carpet:testing the five-second rule
    http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1 ... 171.x/full

    (2) Longer Contact Times Increase Cross-Contamination of Enterobacter http://aem.asm.org/content/early/2016/0 ... smjournals


    Nguồn: https://vuthethanh.com

              
Trả lời

Quay về “Tổng hợp”